Zastanów się, co jest najważniejszym elementem tekstu. Chwytliwy początek? Interesujący temat? A może przejrzysty i jasny układ? Błąd. Najistotniejsza jest osoba, do której jest skierowany. I nie, nie chodzi o grupę docelową, czy personę.

Pisząc treści często skupiamy się jedynie na technicznych i merytorycznych aspektach, a zapominamy o tym, że po drugiej stronie jest człowiek. I że ludzie są różni. Brzmi jak banalny frazes, ale nie trzeba szukać daleko, żeby zobaczyć, jak często o tym zapominamy. Poniżej przedstawiamy parę prostych zasad, dzięki którym sprawisz, że żadna z osób czytających Twój tekst nie poczuje się dyskryminowana.

1. Nie bój się feminatywów

Żeńskie formy słów nie są nowością – były obecne już w przedwojennych publikacjach, ale ich przykłady widać też wcześniej. Do czasów PRL były one czymś całkowicie normalnym, potem na jakiś czas zniknęły, by teraz powrócić – i wzbudzać kontrowersje.

My jesteśmy zdania, że feminatywy powinny być naturalnym elementem komunikacji. Dyrektorka, prezeska, inżynierka – używanie takich słów podkreśla istnienie kobiet w przestrzeni publicznej i pomaga zwalczać stereotypy. Język kształtuje rzeczywistość – tak, jak robią to media. Ważne, aby pamiętać o tej zależności i używać słów mądrze.

2. Więcej niż jedna płeć

Pisząc teksty, nie piszesz tylko do mężczyzn. Utarło się, że zwracając się do ogółu, piszemy w formie męskiej lub męskoosobowej. Pomijamy w ten sposób sporą liczbę ludzi, wrzucając ich i je do męskiego koszyka. Zamiast pisać w poście „A Ty co zrobiłbyś w tej sytuacji?”, użyj formy z „x”, „*„ lub „_” (zrobiłbxś, zrobił*byś, zrobił_byś) – w ten sposób zwracasz się również do kobiet i osób niebinarnych. Dla Ciebie to drobna zmiana, a dla kogoś oznaka akceptacji, szacunku i zauważenia.

3. Używaj odpowiednich zaimków

Poprzedni punkt ma swoją kontynuację, gdy przychodzi do bezpośredniej komunikacji. Odpowiadając na wiadomości i komentarze, zwracaj uwagę jakich zaimków używa osoba, z którą piszesz. W mediach społecznościowych możesz to sprawdzić w bio, jeśli jest uzupełniona zakładka „zaimki”. W przeciwnym przypadku staraj się wywnioskować z wiadomości lub jeśli masz wątpliwości spytaj, jak osoba chce, aby się do niej zwracać.

Psychologowie zgadzają się co do tego, że płeć to znacznie bardziej złożony konstrukt niż jest powszechnie przyjęte. Już w XX wieku powstała opracowana przez Sandrę Bem Teoria Schematów Płci i nawiązujący do niej Kwestionariusz Ról Płciowych. Współcześnie wyróżnia się kilka rodzajów płci – m.in. płeć chromosomalną, mózgową, czy psychiczną. Nie zawsze zachodzi między nimi zgodność. Z tego względu istotne jest, aby w komunikacji kierować się przede wszystkim szacunkiem i empatią oraz brać pod uwagę to, jak druga strona chce być nazywana.

4. Pamiętaj o osobach z niepełnosprawnościami

Przygotowując materiały wideo dodawaj napisy – pozwoli to osobom niesłyszącym zapoznać się z Twoimi treściami. Z kolei, gdy dodajesz posty ze zdjęciami lub grafikami, uwzględnij tekst alternatywny. Osoby niewidome będą mogły odsłuchać opisu i dowiedzieć się, co znajduje się na materiałach wizualnych.

Jak to zrobić poprawnie? W przypadku napisów na wideo zadbaj o przystępność tekstu – nie powinien on się za szybko zmieniać i być za mały. Postaraj się napisać dokładnie to, co mówisz na filmie, a nie jedynie skróconą wersję. Z kolei, gdy tworzysz tekst alternatywny, zwróć uwagę, aby jak najdokładniej i najbardziej obrazowo oddać to, co jest zawarte na zdjęciu lub grafice. Pamiętaj też, aby był to opis, a nie interpretacja (np. zamiast pisać „dziewczynka jest zaskoczona”, napisz „dziewczynka ma szeroko otwarte oczy i usta”).

5. Używaj prawidłowych określeń

W języku potocznym są obecne pewne powiedzenia i stereotypy, które dla wielu osób mogą być krzywdzące. Pisząc tekst zastanów się dwa razy, określając osoby lub grupy. Zamiast pisać „chory psychicznie”, użyj sformułowania „osoba ze zdiagnozowanym zaburzeniem”. W ten sposób pokazujesz, że ktoś jest przede wszystkim człowiekiem, a nie zrównujesz go z chorobą.

Język jest żywym organizmem, który bez przerwy zmienia się i dostosowuje do obecnych czasów. Ważne, abyśmy pamiętali o tym, projektując komunikację i na pierwszym miejscu stawiali ludzi, do których piszemy, a nie bezosobowe reguły oraz zasady.